ارزیابی ژئواستاتیستیکی آلودگی خاک به وسیله سرب حاصل از وسایل نقلیه در مجاورت بخشی از بزرگراه قزوین-کرج

حمل و نقل جاده ای همواره یک منبع آلودگی سرب در خاک کنار بزرگراه ها همراه با اثرات مستقیم و غیر مستقیم روی سلامت انسان ها بوده است. زمین آمار از جمله روش های سریع و کم هزینه برای تعیین میزان آلودگی و تهیه نقشه های مربوطه است. در تحقیق حاضر، 104 نمونه خاک سطحی (15-0 سانتیمتر)، با شبکه نمونه برداری با فواصل 100 متری در امتداد بزرگراه قزوین- کرج و فواصل به ترتیب 2، 5، 10، 20، 40، 60، 80 و 100 متری عمود بر بزرگراه جمع آوری گردید. غلظت سرب قابل جذب با استفاده از عصاره گیر dtpa و غلظت سرب کل با اسید نیتریک چهار مولار اندازه گیری شد. پراکندگی مکانی سرب قابل جذب، سرب کل، درصد ماده آلی، درصد کربنات کلسیم، ph، درصد شن، درصدسیلت و درصد رس بررسی گردید. پس از محاسبه نیم تغییرنما برای هر متغیر، مدل مناسبی که دارای کمترین مجموع مربعات و بیشترین ضریب تبیین بود بر آن ها برازش داده شد. به منظور برآورد میزان متغیرها در نقاط نمونه برداری نشده، درون یابی با روش کریجینگ انجام شد. برای متغیرهای ماده آلی و سرب کل، نیم تغییرنمای مدل نمایی و برای سرب قابل جذب، درصد کربنات کلسیم، ph، درصد شن، درصد سیلت و درصد رس نیم تغییرنمای مدل کروی به تغییرنمای تجربی برازش داده شد. نقشه ها با استفاده از نرم افزار gs+ (version 5.1) تهیه شدند. با توجه به نتایج به دست آمده، غلظت سرب در خاک حاشیه بزرگراه بالا بوده و با افزایش فاصله کاهش پیدا کرد. میانگین غلظت سرب در منطقه از حد مجاز آن بالاتر بوده است و در حدود نیمی از نمونه ها غلظت سرب بالاتر از حد مجاز بود.